Narcisme en verborgen narcisme. Een veel gebruikte term of komt het vaker voor?

24 februari 2024

Narcisme is een complex en intrigerend fenomeen dat verschillende aspecten van menselijke interactie doordringt, van intieme relaties tot professionele omgevingen. Als coach heb ik veel inzicht gekregen in de diversiteit van narcistische persoonlijkheidskenmerken en de manieren waarop ze zich manifesteren. In deze blog wil ik de verschillende gradaties van narcisme laten zien en benadrukken dat het niet beperkt blijft tot romantische relaties, maar ook invloed heeft op vriendschappen, werkplekken en zelfs in de beste families voorkomt.

Definitie van narcisme:

Narcisme wordt vaak geassocieerd met een overdreven gevoel van eigenwaarde, een gebrek aan empathie en een constante behoefte aan bewondering. Het kan zich uiten in verschillende gedragingen, waaronder grootspraak, manipulatie en gebrek aan empathie.

Er zijn verschillende soorten narcisme en het komt in verschillende gradaties voor. Zo zijn er openlijke narcisten, maar zijn er ook verborgen narcisten en er zijn mensen met narcistische trekken. Narcisme wordt gekenmerkt door arrogantie en dominantie, terwijl kwetsbaar narcisme vaak gepaard gaat met gevoelens van inferioriteit en een verlangen naar erkenning.

narcisten hebben een opgeblazen gevoel van eigenwaarde en streven naar macht en superioriteit, terwijl kwetsbare narcisten gevoelig zijn voor kritiek en afwijzing en vaak defensief reageren. De Narcist in welke vorm dan ook is heel goed in het aantrekken en weer afstoten. Dit zorgt voor veel onzekerheid en geeft vaak psychische schade.

Narcisme in verschillende contexten:

a. In relaties:

In (romantische) relaties kan narcisme leiden tot manipulatief gedrag, emotioneel misbruik en een gebrek aan wederkerigheid.

b. In vriendschappen:

Narcistische vrienden kunnen constant de aandacht opeisen, anderen kleineren en weinig empathie tonen voor de behoeften van anderen.

c. Op de werkvloer:

Narcistische collega's of leidinggevenden kunnen een giftige werkomgeving creëren door hun behoefte aan bewondering, gebrek aan samenwerking en manipulatieve tactieken.

d. In families:

Ook in de beste families komt narcisme voor. Narcistische ouders of andere familieleden geven zonder dat ze het zelf echt door hebben trauma’s door op hun kinderen en ook hier komt manipulatie in voor. Onvoorwaardelijke liefde komt in deze familierelaties niet voor.

Herkennen en omgaan met narcisme:

Het herkennen van narcistisch gedrag is de eerste stap naar het omgaan ermee. Het is belangrijk om grenzen te stellen, assertief te zijn en gezonde relaties en werkplekken te cultiveren.
In elke vorm van een relatie kan het heel lastig zijn om te ontsnappen uit het web wat de narcist gecreëerd heeft. Het is vaak een psychologisch spel.
Het helingsproces duurt vaak lang en het is dan ook wijs om hierbij professionele hulp in te schakelen.

De narcist kan het niet velen dat ze doorzien worden. Wanneer de narcist merkt dat hij of zij door de mand valt zullen ze er alles aan doen om het jou nog moeilijker te maken.

De narcist wil jou op geen enkele wijze gelukkig zien of zelfstandig.

Wanneer je afstand neemt van de narcist, zal de lastercampagne beginnen. De narcist zal kwaad over jou spreken en kan dat zeer overtuigend brengen. Jouw omgeving doorziet het of niet. Er tegenin gaan is niet helpend, omdat dat alleen maar voeding is voor de narcist, zodat hij of zij kan bevestigen hoe slecht jij over hem of haar praat. Het wordt dus op slinkse wijze omgedraaid.

Narcisme is een veelzijdig fenomeen dat verschillende aspecten van ons leven kan beïnvloeden, van intieme relaties tot professionele interacties. Door de diversiteit van narcistische persoonlijkheidskenmerken te begrijpen en bewust te zijn van de verschillende contexten waarin ze zich kunnen manifesteren, kunnen we effectiever omgaan met narcistische dynamieken en streven naar gezondere en evenwichtigere relaties en werkplekken. Als coach is het mijn doel om mensen te helpen deze inzichten te verwerven, hun veerkracht te vergroten in de omgang met narcisme en het helen na het beëindigen van een narcistische relatie van welke aard dan ook.

Het ontmaskeren van verborgen narcisme:

Naast de opvallende manifestaties van narcisme bestaat er ook een meer subtiele, verborgen vorm van dit persoonlijkheidskenmerk. Als coach heb ik geleerd dat deze verborgen narcisme zich kan manifesteren in schijnbaar onschuldige gedragingen die toch schadelijk kunnen zijn voor degenen om hen heen. In deze blog wil ik de sluier van verborgen narcisme oplichten en de impact ervan in verschillende contexten verkennen.

Definitie van verborgen narcisme:

Verborgen narcisme, ook wel bekend als covert narcisme, verwijst naar een meer subtiele vorm van narcistisch gedrag waarbij de persoonlijkheidstrekken minder voor de hand liggen, maar toch aanwezig zijn. Dit kan zich uiten in passief-agressief gedrag, slachtofferschap, en schijnbare bescheidenheid als maskering voor een opgeblazen gevoel van eigenwaarde.

Kenmerken van verborgen narcisme:

Passief-agressief gedrag: Vermomd onder een façade van vriendelijkheid of behulpzaamheid, kunnen verborgen narcisten hun eigen behoeften verbergen terwijl ze passief weerstand bieden aan anderen.
Slachtofferschap: Verbogen narcisten kunnen zichzelf presenteren als slachtoffers van omstandigheden, waardoor ze aandacht en sympathie trekken zonder verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen gedrag.
Schijnbare bescheidenheid: Ze kunnen doen alsof ze bescheiden zijn, maar in werkelijkheid streven ze nog steeds naar erkenning en bewondering, zij het op een meer subtiele manier.

Impact van verborgen narcisme:

In relaties: Verborgen narcisme kan leiden tot passieve manipulatie, emotioneel misbruik en een gevoel van verwarring bij de partner, die misschien niet meteen de onderliggende narcistische dynamiek herkent.
In vriendschappen: Vrienden van verborgen narcisten kunnen zich gefrustreerd voelen door het constante slachtofferschap en manipulatieve gedrag, wat kan leiden tot het opbouwen van ressentiment en het uiteindelijke verbreken van de vriendschap.
Op de werkvloer: Verbogen narcisten kunnen subtiel sabotagegedrag vertonen, zoals het achterhouden van informatie of het ondermijnen van collega's, waardoor een giftige werkomgeving ontstaat zonder directe confrontatie.

Omgaan met verborgen narcisme:

Het herkennen van verborgen narcistisch gedrag vereist aandacht voor subtiele signalen en patronen in interacties.
Het is belangrijk om grenzen te stellen, assertief te zijn en niet mee te gaan in manipulatieve tactieken.
Communicatie en assertiviteitstraining kunnen nuttig zijn bij het omgaan met verborgen narcisme, zowel in persoonlijke relaties als op de werkplek.

Verborgen narcisme mag dan minder opvallend zijn dan zijn meer openlijke tegenhanger, maar het kan nog steeds aanzienlijke schade aanrichten in verschillende aspecten van ons leven. Door bewust te zijn van de subtiele tekenen en impact van verborgen narcisme, kunnen we effectiever navigeren in relaties en professionele omgevingen en streven naar gezondere interacties gebaseerd op wederzijds respect en oprechtheid.

In welke vorm of type relatie narcisme ook voorkomt, er worden veelal dezelfde patronen gebruikt. Sommige worden misschien wat verdraaid, maar het komt altijd op hetzelfde neer.

Een aantal van deze patronen/technieken zijn:

Gaslighting : Dit is een manipulatieve techniek waarbij de narcist het doelwit doelbewust in verwarring brengt en hun perceptie van de realiteit ondermijnt. Ze ontkennen gebeurtenissen, veranderen feiten en maken het slachtoffer wijs dat hun herinneringen, gevoelens en waarnemingen onjuist zijn. Het doel van gaslighting is om het slachtoffer te laten twijfelen aan hun eigen geestelijke gezondheid en realiteit, waardoor de narcist meer controle krijgt.
Love bombing : Dit is een techniek waarbij de narcist het doelwit overlaadt met overmatige complimenten, affectie en aandacht in een poging om hen snel aan zich te binden en een gevoel van afhankelijkheid te creëren. Deze periode kan soms wel een jaar of langer duren voordat ze omslaan.
Triangulatie : Hierbij wordt een derde partij gebruikt om jaloezie of onzekerheid bij het doelwit op te wekken. De narcist kan bijvoorbeeld bewust flirten met anderen om het gevoel van competitie of onzekerheid te vergroten.
Ontkenning en minimalisatie : Narcisten ontkennen vaak verantwoordelijkheid voor hun acties en minimaliseren de gevoelens en ervaringen van anderen. Ze kunnen de realiteit herschrijven om hun eigen gedrag te rechtvaardigen of de ernst van situaties te bagatelliseren.
Projectie : Narcisten projecteren vaak hun eigen negatieve eigenschappen, gevoelens en gedrag op anderen. Ze beschuldigen anderen bijvoorbeeld van dezelfde dingen waar ze zelf schuldig aan zijn, waardoor verwarring en twijfel ontstaat bij het doelwit.
Isolatie : Narcisten proberen vaak controle te krijgen door het doelwit te isoleren van vrienden, familie of andere ondersteunende relaties. Op deze manier kunnen ze de enige bron van steun en validatie worden voor het slachtoffer, waardoor hun grip op hen wordt versterkt.
Intimidatie en dreiging: Sommige narcisten gebruiken intimidatie, dreiging en zelfs geweld om controle te behouden over hun slachtoffers. Dit kan variëren van verbale bedreigingen tot fysiek geweld, en het doel is om het slachtoffer te intimideren en onderdanig te maken.
Manipulatieve charme : Narcisten kunnen zeer charmant en manipulatief zijn, waardoor ze in staat zijn om anderen te overtuigen en te beïnvloeden om aan hun behoeften te voldoen. Ze kunnen zichzelf presenteren als het perfecte plaatje om sympathie en medeleven op te wekken.
De "silent treatment" wordt in het Nederlands vaak vertaald als "de stilte behandeling" (doodzwijgen of negeren). Dit is een manipulatieve tactiek waarbij de narcist het doelwit negeert, weigert te praten of communiceren, en alle vormen van contact vermijdt als een vorm van straf of controle. De stilte behandeling kan verschillende doelen dienen voor de narcist, waaronder:
1. Macht en controle: Door het doelwit te negeren, probeert de narcist hun superioriteit te benadrukken en macht over hen uit te oefenen. Ze willen laten zien dat ze de controle hebben over de communicatie en de relatie.
2. Manipulatie: Door stilte te gebruiken als straf, hopen narcisten vaak het doelwit te manipuleren om toe te geven aan hun wensen of om verontschuldigingen te maken, zelfs als ze onterecht zijn beschuldigd.
3. Emotionele mishandeling: De stille behandeling kan ernstige emotionele schade veroorzaken bij het doelwit, zoals gevoelens van isolatie, verwaarlozing, en zelfs zelftwijfel. Het kan leiden tot gevoelens van angst, frustratie en een laag zelfbeeld.
  
  Het is belangrijk om te begrijpen dat de stille behandeling een vorm van emotionele manipulatie is en geen gezonde manier van communiceren in een relatie. Als je geconfronteerd wordt met de stille behandeling, is het essentieel om grenzen te stellen en te streven naar open communicatie, respect en wederzijds begrip in de relatie.

Het herkennen van deze manipulatieve patronen en technieken is cruciaal voor het beschermen van jezelf tegen misbruik in relaties met narcistische individuen.

Als coach sta ik klaar om mensen te ondersteunen bij het ontmaskeren van (verborgen) narcisme en het opbouwen van veerkrachtige copingmechanismen of te helpen bij het helingproces waardoor je weer krachtig in het leven gaat staan.

Liefs, Sandra